بررسی تنوع ژنتیکی وجغرافیایی گندمهای بومی مناطق مرکزی ایران

به منظور تعیین تنوع ژنتیکی و جغرافیایی بخشی ا ز نمونه های گندمهای بومی موجود در کلکسیون غلات گروه زراعت واصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران تعداد 1091 نمونه ا ز این توده های بومی مربوط به 5 استان مرکزی ایران (از مناطق خشک ونیمه خشک) شامل: اصفهان‘ چهار محال بختیاری ‘ فارس ‘ کرمان و یزد انتخاب و در سال زراعی 70-1369 به منظور ارزیابی و بررسی صفات مورفولوژیک کمی درمزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی درکرج کشت گردید. هر توده در یک خط 3 متری و با فاصله خطوط 50 سانتی متر کشت و به ازاء هر 50 خط رقم اصلاح شده کرج 1 به عنوان شاهد کشت گردید. صفات موردبررسی در این تحقیق عبارتند از : تاریخ 50% گلدهی‘ ارتفاع بوته ‘ عملکرد بیولوژیک ‘ طول خوشه و تعداد دانه در خوشه ‘ محاسبات آماری شامل: تجزیه واریانس یک طرفه با تعداد نامساوی برای هر صفت‘ گروه بندی مناطق از طریق تجزیه کلاستر‘ گروه بندی ژنوتیپهای انتخابی به روش تجزیه کلاستر. محاسبه در صد انحراف میانگین کل ‘ ضرایب همبستگی ‘ محاسبه فرمول برآورد عملکرد با توجه به نقش سایر صفات و پارامترهای آماری بود. تجزیه واریانس صفات نشان داد که مناطق مختلف مورد مطالعه از لحاظ کلیه صفات در سطح 1% اختلاف معنی داری دارند. با استفاده از روش تجزیه گلاستر شهرهای مورد مطالعه به 9 کلاسترتقسیم شدند که با توجه به آمار و اطلاعات هواشناسی موجود در این تقسیم بندی معلوم شد که تنوع ژنتیکی تبعیت قابل قبولی از تنوع جغرافیایی دارد. درصد انحراف میانگین کلاسترها ازمیانگین کل نشان داد که اغلب صفات دارای تنوع پذیری مطلوبی هستند .عملکرد دانه با همه صفات غیر از طول خوشه همبستگی معنی دار در سطح 1% نشان داد.